Γκιακ, η Ιστορία που δεν διδασκόμαστε

Του Δημοσθένη Παπαμάρκου 

Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ντέλλας

Θέατρο Σταθμός

-Ποια οργάνωση προετοίμασε την Ελληνική επανάσταση;

-Ποιος ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης;

-Ποια ιδέα κυριάρχησε στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας τον 20ο αιώνα;

Τέτοια ερωτήματα ακούγονται από τα μεγάφωνα εν είδει τηλεπαιχνιδιού καθώς εισερχόμαστε στη θεατρική αίθουσα. Αυτά που μαθαίνουμε στο σχολείο, τα sos, που λέμε.

Τι σχέση έχουν όμως αυτά με την παράσταση «Γκιακ»;

Γκιακ σημαίνει "αίμα" στην αρβανίτικη διάλεκτο. Το αίμα της συγγένειας, το αίμα της βίας, το αίμα της εκδίκησης, του πολέμου. Αν φονευτεί άντρας, άντρας πρέπει να πάρει εκδίκηση με αίμα. Αν φονευτεί γυναίκα, τότε η εκδίκηση είναι μισή, μισό γκιακ, μισό αίμα. Έτσι λέει ο κώδικας τιμής των ανδρών. Εκτός αν η γυναίκα που φονεύτηκε είναι η αδερφή που σε μεγάλωσε, εκτός αν η γυναίκα που φονεύτηκε, ατιμάστηκε πρώτα. Τότε το αίμα δεν είναι ποτέ αρκετό.

Οι ήρωες -ή μάλλον αντιήρωες- του βιβλίου έζησαν τη μικρασιατική εκστρατεία και μας μεταφέρουν με ωμό αυθορμητισμό, που σε στιγμές παγώνει το αίμα, όλη τη βαναυσότητα του ανθρώπου όταν εξαχρειώνεται, τη σκοτεινή πλευρά αυτού που κάνει κακό, χωρίς καλά καλά να καταλαβαίνει το γιατί, έτσι, επειδή «μπορεί».

-Και τι έκανες παιδί μου στον πόλεμο;

Και τότε χωρίς να το πολυσκεφτώ, άρχισα να τους λέω …………

Το διήγημα «Γκιακ» είναι γνωστό τόσο για την άμεση, ρέουσα γραφή του Δημοσθενη Παπαμάρκου, όσο για τη σκληρότητα των γεγονότων που περιγράφονται. Ίσως να περίμενε κανείς από μια θεατρική διασκευή την έντονη σκηνική παρουσία του αίματος με μια ωμά ρεαλιστική απεικόνιση των γεγονότων. Όμως ο Κωνσταντίνος Ντέλλας δεν ακολούθησε την περπατημένη. Σε πλήρη απουσία του κόκκινου χρώματος, οι ιστορίες βιώθηκαν μέσω μιας υπερβατικής αισθητικής και έντονης σωματοποίησης των καταστάσεων από τους ηθοποιούς. 

Ο Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, ο Γιώργος Σύρμας, ο Ευθύμης Χαλκίδης και ο Αντώνης Χρήστου κινούμενοι σε συμβολικό επίπεδο σωματικότητας αποτύπωσαν την πεμπτουσία του πολέμου και της ηθικής εξαχρείωσης. Οι ιστορίες των ηρώων ενσαρκώθηκαν από τους τέσσερις ηθοποιούς με εξαιρετικό λόγο, δυνατή κίνηση κι υψηλά επίπεδα ενέργειας. Στα highlight της παράστασης η Θέκλα Γαΐτη, μια γερασμένη θηλυκή φιγούρα χωρίς μιλιά, χωρίς σαφή ρόλο, αλλά με έντονη παρουσία στο φόντο των γεγονότων. Παρακολουθώντας τη, μου ήρθε στο μυαλό η ρήση του Μαρξ "η βία είναι η μαμή τις ιστορίας".

Η παράσταση εκτός των εξαιρετικών ερμηνειών, πέτυχε να μας εισαγάγει σε μια μυστηριακή ατμόσφαιρα άμα τη εισόδω μας στην αίθουσα. Το σκοτεινό και ομιχλώδες σκηνικό περιβάλλον που έπλασε ο Κωνσταντίνος Ντέλλας, τα ατμοσφαιρικά φώτα του Παναγιώτη Λαμπή, οι απόκοσμοι ήχοι του Αλέξανδρου Κτιστάκη, τα κοστούμια της Κατερίνας Μαρτίκη και οι μάσκες της Μάρθας Φωκά, όλα συνηγόρησαν σε μια τρομακτικά απόκοσμη αίσθηση.

Ο σκηνοθέτης επέλεξε να αλλάξει τη σειρά παρουσίασης των ιστοριών, ξεκινώντας με την παραλογή του Χάροντα. Η αλήθεια είναι πως ενδέχεται να ξενίσει κάποιον η αρχή της παράστασης, αν δεν έχει διαβάσει το βιβλίο. Όμως θα σας συμβούλευα να κάνετε υπομονή και να εμπιστευτείτε τον λυρισμό της στιγμής. Ο συμβολισμός της θα γίνει κατανοητός όταν θα έχετε όλη την εικόνα του έργου και -πιστέψτε με- θα σας απασχολεί μέρες μετά.

Ταυτότητα της παράστασης

συγγραφέας: Δημοσθένης Παπαμάρκος 

σκηνοθεσία, έρευνα, δραματουργική επεξεργασία: Κωνσταντίνος Ντέλλας

ηχητικό περιβάλλον-μουσική: Αλέξανδρος Κτιστάκης 

επιμέλεια κίνησης: Μαρίζα Τσίγκα

κοστούμια: Κωνσταντίνα Μαρδίκη 

σχεδιασμός φωτισμών: Παναγιώτης Λαμπής 

μάσκες: Μάρθα Φωκά 

σκηνικό περιβάλλον: Κωνσταντίνος Ντέλλας

βοηθοί σκηνοθέτη: Άρτεμις Λεπτοκαροπούλου, Μαντώ Κατσούγκρη

επικοινωνία: Ευαγγελία Σκρομπόλα

φωτογραφίες προώθησης: Δημήτρης Νικολάου

παραγωγή: Πολιτισμός Σταθμός Θέατρο

 Experimenta Art Company

παίζουν

Δημοσθένης Ξυλαρδιστός

Γιώργος Σύρμας

Ευθύμης Χαλκίδης

Αντώνης Χρήστου

Θέκλα Γαΐτη

Πού: Θέατρο Σταθμός

Πότε: Σάββατο και Κυριακή στις 21:00