Δεσποινίς Τζούλια
του Άουγκουστ Στρίντμπεργκ
Σκηνοθεσία: Πάνος Κούγιας
Θέατρο Φούρνος
Μου αρέσουν πολύ οι παραστάσεις στις οποίες οι ηθοποιοί στήνουν την ατμόσφαιρα του έργου πριν καν αυτό ξεκινήσει. Στο “Δεσποινίς Τζούλια” οι ηθοποιοί “μας είχαν” από την πρώτη στιγμή.
Πρώτη, h_theia_soula, καλυμμένη από πάνω ως κάτω και με ένα τεράστιο καπέλο-κουρτινάκι στο κεφάλι, θυμίζοντας κάτι από κινέζικο ή γιαπωνέζικο θέατρο, εμφανίστηκε στο φουαγιέ μιλώντας στο τηλέφωνο, χωρίς όμως να βγάζει ήχους. Οι συζητήσεις των θεατών διακόπηκαν και βρεθήκαμε σε μια κατάσταση εγρήγορσης, καθώς προσπαθούσαμε να καταλάβουμε αν άρχισε η παράσταση ή όχι.
Μπαίνοντας στο θέατρο, μας περίμενε ήδη η Δεσποινίς Τζούλια, ως ανθρωπόμορφο πτηνό, καθισμένη πάνω στον πάγκο της κουζίνας. Κουνούσε το σώμα της ρυθμικά, σαν αργό εκκρεμές ρολογιού. Το παρουσιαστικό της, σε συνδυασμό με τον χαμηλό φωτισμό, είχε κάτι το μαγικό και μυστηριώδες, που μαγνήτιζε το βλέμμα.
Η Τζούλια κατεβαίνει από τον πάγκο και η παράσταση ξεκινάει. Περιφέρεται στην κουζίνα και παίζει με τον ανεμιστήρα για να δροσιστεί, υποδηλώνοντας ότι είμαστε στο καλοκαίρι. Και κάπου εκεί συνειδητοποιείς ότι όταν στην περιγραφή της παράστασης έγραφε πως ο Πάνος Κούγιας εξερευνεί το έργο του Στρίντμπεργκ μέσα από τον κώδικα της σιωπής, το εννοούσε.
Η παράσταση ήταν μια διασκευή της τραγωδίας του Στρίντμπεργκ, στην οποία οι τρεις ήρωες του έργου, Τζούλια, Κριστίν και Ζαν, μεταμορφωμένοι σε πουλιά (φορούσαν μάσκες-κεφάλια πουλιών που κάλυπταν πλήρως το κεφάλι τους) μας παρουσιάζουν το ερωτικό τους τρίγωνο που βρίσκεται στον πυρήνα του έργου, χρησιμοποιώντας σχεδόν αποκλειστικά τα σώματά τους. Σίγουρα χρησίμευε πολύ σε αυτή την παράσταση να γνωρίζει κανείς την υπόθεση του έργου.
Ο πρόλογος της αφηγήτριας h_theia_soula, ευτυχώς μας εξήγησε το τι θα δούμε. Οι άλλοι ηθοποιοί, την μόνη φορά που αντάλλαξαν μερικές κουβέντες, μίλησαν στα Σουηδικά. Χάρη στο Duolingo κατάφερα να πιάσω μερικές σκόρπιες λέξεις. Δεν ήταν όμως αρκετές για να καταλάβω τι είπαν. Τουλάχιστον, νομίζω ότι έπιασα την τελευταία λέξη που επαναλαμβάνει η Τζούλια φεύγοντας από την σκηνή, σαν κάλεσμα πουλιού: Hjälp (βοήθεια).
Παρόλη την έλλειψη ομιλίας, η δράση ήταν κατανοητή στο μεγαλύτερο μέρος της παράστασης. Κινησιολογικά, οι δύο γυναίκες ήταν άψογες. Ειδικά η Τζούλια, ήταν μαγευτική σε όλο το έργο, από την σχεδόν παιδική συμπεριφορά της στην αρχή, μέχρι το τραγικό ρίγος λίγο πριν το τέλος και την ανατριχιαστική της έξοδο. Πέρα από την ακρίβεια και την εκφραστικότητα των κινήσεων, η κινησιολογία τους περιείχε χαρακτηριστικές κινήσεις των πουλιών που παρίσταναν, κάνοντας πιο ξεκάθαρα τα αντίστοιχα στοιχεία του χαρακτήρα των ηρωίδων. Στον Ζαν αυτά τα στοιχεία δεν ήταν τόσο εμφανή και οι κινήσεις του έμοιαζαν πιο “ανθρώπινες” συγκρινόμενες με τις γυναίκες.
Βρήκα την μεταμόρφωση των χαρακτήρων σε πουλιά πολύ πετυχημένη. Στο έργο του Στρίντμπεργκ η Τζούλια έχει ιδιαίτερη σχέση με τα κατοικίδια της: την σκυλίτσα και το καναρίνι της. Καθένα συμβολίζει διαφορετικά μέρη της προσωπικότητάς της. Ο Πάνος Κούγιας εστίασε στο πιο ανυπεράσπιστο και αγαπητό στην Τζούλια ζώο, ενισχύοντας την τραγικότητα του χαρακτήρα της. Η τύχη του καναρινιού στο έργο, που προοικονομεί την κατάληξη της ηρωίδας, είναι ένα από τα ελάχιστα πράγματα που θα ήθελα όντως να είχα διαβάσει πριν την παράσταση, για να καταλάβω καλύτερα τι γίνεται επί σκηνής στην κορύφωση του έργου.
Το μόνο στοιχείο που μου έλειψε, σχετίζεται με το δεύτερο κατοικίδιο, την σκυλίτσα, και την συμπεριφορά της Τζούλια απέναντί της, όταν μαθαίνει πως έμεινε έγκυος από τον σκύλο του επιστάτη. Στην παράσταση είδαμε την ευαίσθητη, ρομαντική, ευάλωτη Τζούλια. Δεν είδα όμως την σκληρή και κακομαθημένη πλευρά του χαρακτήρα της, που είναι βασικό στοιχείο στην σκιαγράφηση της προσωπικότητάς της από τον Στρίντμπεργκ. Δεν λέω πως ήταν απαραίτητο στην συγκεκριμένη παράσταση, αλλά θα ήθελα να δω πώς θα μπορούσε να έχει αποδοθεί. (Εκτός κι αν αποδόθηκε και δεν το κατάλαβα.)
Θα πρότεινα σίγουρα αυτή την παράσταση, αν ξαναπαιχτεί, σε όσους βλέπουν πολλές θεατρικές παραστάσεις και ψάχνουν κάτι διαφορετικό. Ίσως δεν θα ήταν η καλύτερη επιλογή για κάποιον που προτιμάει να βλέπει κλασικό θέατρο. Σίγουρα πάντως αξίζει να έχετε τον Πάνο Κούγια και τους υπολοιπους συντελεστές της παράστασης στα ραντάρ σας.
